W Polsce, podobnie jak na całym świecie, jednym z najbardziej powszechnych zastosowań robotów przemysłowych jest spawanie łukowe i punktowe. Roboty spawalnicze zapewniają polskim producentom szereg korzyści. Co najważniejsze stanowiska zrobotyzowane, zwiększają ich produktywność, jednocześnie zapewniając spoiny wyższej jakości,a tym samym zmniejszając ilość odpadów. Roboty przemysłowe dają również producentom możliwość rozwiązania problemu obecnego niedoboru wykwalifikowanych spawaczy.
Spawanie zawsze było niebezpieczną pracą i nie ma wątpliwości, że roboty czynią ją bezpieczniejszą. Dzięki wyeliminowaniu czynnika ludzkiego z procesu spawania, roboty eliminują zagrożenia dla operatora, takie jak porażenie prądem elektrycznym, narażenie na działanie gazów i toksycznych oparów oraz uszkodzenie rogówki oka. To również należy brać pod uwagę przy wyborze automatyzacji spawania.
Jak zapewnić bezpieczeństwo operatorom robotów spawalniczych
Bezpieczne spawanie zrobotyzowane to bardzo ważna sprawa dla skuteczności automatyzacji. Bez względu na rodzaj aplikacji to podstawowa sprawa, która musi być rozpatrywana w pierwszej kolejności. Integrator robotów przemysłowych, producent robota oraz inwestor biorą na siebie odpowiedzialność przygotowania bezpiecznego rozwiązania, które pozwoli na spełnienie wszystkich obowiązujących norm. Dodatkowo po stworzeniu stanowiska i przekazaniu niezbędnych informacji pracownikom, operatorzy są jest odpowiedzialni za stosowanie tych zaleceń w codziennej pracy. W uzasadnionych sytuacjach zalecane jest przeprowadzenie odpowiednich szkoleń
Wypadki z udziałem robotów spawalniczych zdarzają się zazwyczaj podczas nie rutynowych warunków pracy, takich jak programowanie, konserwacja, testowanie, ustawianie lub regulacja. Najczęściej ma to miejsce w sytuacji kiedy pracownik znajduje się tymczasowo w obrębie przestrzeni roboczej. W większości przypadków, zabezpieczenia są albo wyłączone, niewłaściwie skonfigurowane, lub zostały ominięte przez pracownika. W tej sytuacji roboty spawalnicze stanowią realne zagrożenie dla personelu.
Jak bezpiecznie spawać robotami przemysłowymi ?
Pierwszym krokiem w opracowywaniu strategii bezpieczeństwa dla operatora robota może być przeprowadzenie oceny ryzyka uwzględniającej rodzaj potencjalnego zagrożenia, częstotliwość narażenia na zagrożenie i prawdopodobieństwo urazu. Ocena ryzyka pracy robota pomoże w identyfikacji niebezpieczeństw. Po jej zakończeniu należy wdrożyć plan działania w celu uwzględnienia zagrożeń zidentyfikowanych w ocenie ryzyka. Zazwyczaj skuteczne systemy bezpieczeństwa robotów przemysłowych to kombinacja elektrycznie zablokowanych osłon obwodowych, kurtyn świetlnych bezpieczeństwa, laserowych skanerów bezpieczeństwa i wrażliwych na nacisk mat bezpieczeństwa. Automatyczne kurtyny spawalnicze i wysokonakładowe systemy wentylacyjne mogą również minimalizować narażenie na niebezpieczeństwa w środowisku spawania. Bezpieczne spawanie zrobotyzowane mogą wykorzystywać różne kombinacje poszczególnych systemów zależnie od sytuacji.
Osłony obwodowe stanowiska zrobotyzowanego są zaprojektowane tak, aby operatorzy maszyn i inni pracownicy zakładu mogli bezpiecznie przebywać z dala od zrobotyzowanej komory spawalniczej, z wyjątkiem sytuacji, gdy muszą wchodzić w celu załadunku i rozładunku elementów lub konserwacji sprzętu spawalniczego, robota i innych maszyn. Osłony obwodowe są rozmieszczone wokół przestrzeni roboczej robota i zawierają bramki wyposażone w blokady, dzięki czemu wszystkie automatyczne operacje robota i związanych z nim maszyn zatrzymają się po otwarciu jakiejkolwiek bramki.
Skaner laserowy robota spawalniczego jest niezawodnym zabezpieczeniem zainstalowanym w miejscu gdzie pracuje maszyna. Są to w pełni programowalne urządzenia, które wykorzystują laser na podczerwień do skanowania otoczenia i pomiaru odległości. Skaner laserowy może być ustawiony do skanowania w płaszczyźnie poziomej lub pionowej. W przypadku zetknięcia się osoby lub obiektu z promieniem podczerwieni, wszelkie niebezpieczne ruchy maszyny zatrzymują się.
Kurtyny świetlne dla stanowisk zrobotyzowanych są kolejnym powszechnym zabezpieczeniem stosowanym w celach spawalniczych, szczególnie w sytuacjach, gdy operator wymaga częstego dostępu do komórki. Większość systemów zawiera nadajnik, który emituje światło podczerwone do odbiornika, które po wyzwoleniu zatrzymuje niebezpieczny ruch maszyny. Nadajnik i odbiornik mogą być instalowane od góry do dołu (pionowe pole ochronne) lub z boku do boku (poziome pole ochronne). Pole detekcji można być ustawione tak, aby zignorować niektóre obiekty, ale reagować na inne o określonej wielkości.
Szkolenie BHP operatora robota do spawania
Żadne, nawet najlepsze zabezpieczenia, nie pomogą w sytuacji kiedy personel nie przejdzie odpowiedniego szkolenia z zakresu bezpieczeństwa pracy stanowisk zrobotyzowanych. Należy również pamiętać, że niewłaściwie zaprojektowane urządzenia zabezpieczające frustrują pracowników lub, co gorsza, prowadzą do fałszywego poczucia bezpieczeństwa, a w rezultacie mogą prowadzić do wypadków. Pracownicy muszą znać wszystkie aspekty pracy robotów do spawania, w tym pełny zakres ruchu, identyfikacje zagrożeń, informacje dotyczące programowania, lokalizację przycisków zatrzymania awaryjnego i źródeł zasilania oraz znaczenie barier ochronnych, a także procedury uwalniania kolegi w sytuacji niebezpiecznej.
Spawanie zawsze było niebezpieczną pracą i nie ma wątpliwości, że roboty do spawania czynią ją bezpieczniejszą. Wykonując niebezpieczne, powtarzające się zadania odciążają ludzi i ograniczają ich czas pracy w warunkach szkodliwych. Jednak biorąc pod uwagę fakt, że dziesiątki tysięcy robotów przemysłowych pracują obecnie w bliskim kontakcie z ludźmi należy mieć na uwadze bezpieczeństwo w każdym etapie procesu produkcyjnego. Dlatego bezpieczne spawanie zrobotyzowane powinno dawać korzyści wszystkim uczestnikom procesu.